İMEAK Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Kıran’dan sektör değerlendirmesi
İMEAK Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Tamer Kıran, konuk olduğu “Bakış” programında, üretimin önde olduğu Uzak Doğu ile tüketimin çok gelişmiş olduğu Avrupa kıtasını birbirine bağlayan en önemli su yolu olan Kızıldeniz’in, dünya deniz ticaretinin idamesi için son derece önemli olduğuna dikkat çekti.
Petrol taşıyan tankerler, konteyner ve kuru yük gemileri olmak üzere buradan yılda yaklaşık 24 bin geminin geçtiğini kaydeden Tamer Kıran, şunları söyledi:
“Çin’in Şanghay limanından Hollanda’nın Rotterdam limanına bir geminin Süveyş Kanalı yerine Afrika’nın güneyinden Ümit Burnu’ndan dolaşması halinde arada yaklaşık 3500 millik mesafe farkı oluyor. Bir geminin günde yaklaşık 300-350 mil yol yaptığını hesaplarsak, bu 10 günlük bir süre anlamına geliyor. 10 gün geminin yakıt yakması haliyle maliyeti yükseltiyor hem yükün taşıma navlunun artmasına hem de zaman kaybına neden oluyor. Bu sorun, ülkemiz ithalat ve ihracatçıları için de çok önemli. Dolayısıyla bu su yolunun açık kalması gerekiyor.”
İsrail’in, Gazze’ye yönelik saldırılarına karşı Filistin’e destek için Yemen’de yerleşik bir grubun gemilere füzeyle saldırıda bulunduklarını hatırlatan Tamer Kıran, şu ana kadar 19-20 saldırının gerçekleştiğini hatırlattı.
Bu durumun, özellikle önemli konteyner hatlarını işleten büyük şirketlerin seferlerini askıya almalarına neden olduğunu belirten Tamer Kıran, “Haliyle navlunlara menfi etki etti, özellikle konteyner navlunlarında bir artış oldu. Bölge, Karadeniz gibi riskli bölge kapsamına alında dolayısıyla sigorta maliyetleri yükseldi. İhracatçımız ve ithalatçımızı olumsuz etkilenmeye başladı.” dedi.
Gelinen noktada ABD liderliğinde bir deniz görev gücü kurulduğunu, bu gücün bölgeden geçen gemilere tehdit gelmesi halinde müdahalede bulunacağını belirten Tamer Kıran, gelişmeleri takip ettiklerini ifade etti.
Deniz taşımacılığında 2023, 2022’ye oranla daha iyi geçti
Deniz taşımacılığında 2023 yılını değerlendiren Tamer Kıran, 2022 yılında bir küçülme olduğunu hatırlatarak, “2023, 2022’ye göre daha iyi bir yıl olarak geçti. Çin’in de açılmasıyla özellikle kömür ithalatında yüzde 13 artış gerçekleşti. Kuru yük gemileri için gelen talebin kabul edilebilir seviyelerde olduğunu, hatta tanker taşımacılığı için gayet sağlıklı geçtiğini söyleyebiliriz” ifadelerini kullandı.
Tamer Kıran, 2023’te konteyner piyasasının çok sıkıntılı bir dönem geçirdiğini kaydetti.
Jeopolitik gelişmelerin, 2024 yılında sektörün durumunu belirleyecek önemli bir parametre olacağını ifade eden Tamer Kıran, “Örneğin; Rusya-Ukrayna krizi bir bitse orada devasa bir pazar duruyor, işler biraz daha rahata erecek” dedi.
2024 yılında konteynerin yine bugünkü gibi zorlu şartlarda devam edeceğini düşündüğünü belirten Tamer Kıran, “Bunun en önemli gerekçelerden bir tanesi, 2021-22 yıllarındaki yüksek navlunlar vesilesiyle konteyner firmaları dünyada çok yüksek yeni gemi siparişi verdiler. Şu anda mevcut konteyner filosunun yüzde 26’sı kadar siparişte gemi var. Bunların büyük bir kısmı 2024-25 yıllarında teslim edilecek. Sonuçta taşımacılıkta arz talep dengesi söz konusu. Bir yerde arz var gemiler, bir yerde talep var dünya üzerinde taşına yükler. Burada denge kimin lehine dönerse onun kazancı artıyor. Görüntü o ki, konteynerciler büyük siparişlere gittiler, mevcut filonun dörtte biri oranında sipariş verdiler. O siparişler geliyor, geldikçe arz artıyor, arz arttıkça mal sahiplerinin alternatifleri çoğalacak, navlunlar düşük seyretmeye devam edecek.”
Kuru yükte 2023 yılına benzer ılıman bir yılın beklendiğine dikkat çeken Tamer Kıran, “Orada arzda bu kadar gemi siparişi yok. Özellikle karbon emisyonlarını azaltacak veya sıfırlayacak yeni teknoloji gelişmediği, yeni yakıtlar henüz üretilmediği için kuru yük sahipleri tedbirli davrandılar. Mevcut filonun sadece yüzde 8’i kadar bir sipariş var. Dolayısıyla mevsimsel dönemler var, şu an Noel dönemindeyiz, bunun peşinden Çin Yeni Yılı gelecek. Bunları atlattıktan sonra yani birinci çeyreğin sonunda orada bir hareketlenme bekliyorum.” diye konuştu.
Gemi inşada en önemli sorun finansmana erişim
Gemi inşa sektörüyle ilgili soruları da yanıtlayan Tamer Kıran, 2008 yılında yaşanan küresel ekonomik krizin ardından sektörün yüksek teknolojili modern gemilerin üretimine yöneldiğini belirterek, şöyle devam etti:
“Gemi inşa sanayi sektörümüz, krizden sonraki 14-15 yıllık dönemi çok başarılı bir şekilde geçti. Bu durum 2023’te de devam etti. Alınan siparişler var, bunların teslimatları var, 2024’te de devam eder. Ama 2025 için bir sıkıntı gözüküyor. Çünkü maliyetler çok yükseldi, her sektörde olduğu gibi bu sektörde de ciddi bir kalifiye eleman açığı sorunu var. En önemli sorunlarından bir tanesi teminat mektubu konusunda yaşanıyor. Yurtdışı finansman piyasası maalesef birçok bankamızın teminat mektuplarını teyit etmiyorlar, etseler bile çok yüksek maliyetlere katlanmak zorunda kalıyor tersanelerimiz. Çözmeye çalışıyoruz. Bu durumu Hükümetimize devamlı aktarıyoruz. Sağ olsunlar çok destek alıyoruz. Bu sorunu çözersek, siparişlerin peşi sıra geleceğine inanıyorum.”
