Kojenerasyon Ve Trijenerasyon Sistemleri

M.SAİD YALÇIN
Kojenerasyon sistemleri, doğalgaz, biyogaz vb. yakıtların bir motor veya türbinde yakılarak elektrik ve ısı enerjisinin birlikte üretildiği sistemlerdir. Bu birliktelik, iki enerji formunun da tek tek kendi başlarına ayrı yerlerde üretilmesinden daha ekonomik neticeler oluşturmaktadır. Bu sistemlerde atık ısı değerlendirilerek enerji verimliliği artırılır diğer konveksiyonel enerji üretim yöntemlerine göre enerji çıktılarından daha çok faydalanılır.
Trijenerasyon, tek bir enerji kaynağından hareketle mekanik, ısı ve soğutma enerjilerinin eş zamanlı olarak üretilmesidir. Trijenerasyon sistemlerinde kojenerasyonlara ek olarak enerji, elektrik, ısıtma ve soğutma formlarında işletmeye sunulmaktadır. Sürekli soğutma ihtiyacı olan tesislerde oldukça verimli sonuçlar elde edilebilmektedir.
Avantaj ve dezavantajları;Yüksek enerji ve yakıt tasarrufu sağlar.Tek kaynaktan aynı anda elektrik, ısı ve soğutma formlarında enerji elde edilerek toplamda %90’a varan enerji verimliliği elde edilebilir.İletim ve dağıtım şebekesinde oluşabilecek kayıpların önüne geçilir.Kesintisiz ve kaliteli elektrik üretimi sağlanır. Kesintilerden etkilenmez. İlave yatırıma gerek duymaz.Düşük CO2 Karbondioksit emisyonu ile çevre dostu enerji üretimi yapılır.Kojenerasyon ve trijenerasyon, girdi yakıtını, atık ısıyı atan şebekedeki elektrik santrallerinden daha iyi kullanır. Ayrıca gaz, şebeke elektriğinin çoğuna giriş yakıtı olan kömürden daha düşük etkili bir yakıttır.Optimum uygulamalar, bazı perakende ve endüstriyel uygulamalarda özellikle endüstriyel prosesin proses ısıtma veya soğutma gereksinimlerinin olduğu yerlerde bulunan ancak ofislerde yaygın olmayan sürekli elektrik ve termal yükleri gerektirir.Kojenerasyon ve trijenerasyon sistemlerini yeterli güvenilirlikle çalıştırmak için uzman bakım gereklidir.Yerel bir elektrik dağıtım şebekesinde kojenerasyon veya trijenerasyon işletmek her zaman mümkün değildir. Elektrik dağıtım şebekesinin sahibinden izin alınması zorunludur.İşletme maliyetleri, sitenin enerji taleplerinin doğasına bağlı olarak değişir. Bazı kurulumlar maliyette net bir artışa neden olurken, diğerleri maliyetleri azaltabilir.Kojenerasyon veya trijenerasyonun uygun maliyetli olması için binanın ısı veya soğutma talebinin yüksek olması gerekir. Örneğin, modern ofislerin düşük bir ısı talebi ve oldukça değişken bir elektrik talebi vardır, bunun sonucunda KOJENERASYON ve TRİJENERASYON SİSTEMLERİ ekonomik olarak uygun olmayabilir.Gürültü seviyeleri bir sorun olabilir, bu nedenle, kojenerasyon veya trijenerasyon ekipmanını barındıran tesis odasında yeterli akustik iyileştirmenin sağlanması önemlidir.Bakım gereksinimleri, geleneksel tesise göre daha sık ve karmaşıktır. Bu ekstra maliyet, karşılanabilirlik düşünüldüğünde önemli bir faktör olabilir.
 
Sertaç AYSAN
Makine Mühendisi (Birlik Haber Ajansı-BHA)