DEM Parti Kars Milletvekili Gülüstan Kılıç Koçyiğit, Kars’ta yaşanan kira artışları ve taşınma maliyetlerindeki ciddi yükselişi Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sundu.
Koçyiğit, öneri metninde şunları söyledi;
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA
Kars ilinde kira artışları ve taşınma maliyetlerindeki ciddi yükseliş, özellikle dar gelirli yurttaşlar, öğrenciler ve emekliler üzerinde büyük bir baskı oluşturmaktadır. Barınma hakkının korunması ve yerel ekonomik koşullarla uyumlu politikaların hayata geçirilmesi amacıyla, kira fiyatlarındaki artışların denetlenmesi, sosyal konut projelerinin geliştirilmesi ve taşınma maliyetlerini hafifletecek düzenlemelerin yapılması zorunluluk haline gelmiştir. Bu doğrultuda, ilgili mevzuatlara uygun düzenlemelerin yapılması ve eksikliklerin giderilmesi için alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla Anayasa’nın 98. ve TBMM İçtüzüğü’nün 104. ve 105. maddeleri uyarınca bir Meclis Araştırma Komisyonu kurulmasını arz ederim.
GEREKÇE
Kars ilinde yaşanan hızlı kira artışları ve taşınma maliyetlerindeki ciddi yükseliş, bölge halkını derinden etkilemektedir. Özellikle dar gelirli yurttaşlar, öğrenciler ve emekliler bu maliyetleri karşılamakta zorlanmakta, temel bir hak olan barınma hakkına erişimlerinde ciddi sıkıntılar yaşamaktadır.
Kars’ta kira fiyatları, özellikle son bir yılda ciddi oranda artmış ve bu durum birçok yurttaşı zor durumda bırakmıştır. Ortalama 1+1 bir dairenin kirası 8 bin TL’den başlamakta, bazı bölgelerde bu rakam 16 bin TL’ye kadar çıkmaktadır. Kira bedellerinin yüksekliği, Kars’ta yaşayan yurttaşların bütçelerini aşmakta ve barınma koşullarını karşılayamayacak duruma getirmektedir.
Kiraların yanı sıra taşınma maliyetleri de önemli bir ekonomik yük haline gelmiştir. Kira bedeli kadar yüksek olan depozito, emlakçı komisyonları ve taşınma masrafları (nakliye, boya, badana, elektrik, su, doğal gaz gibi) toplamda 50 bin TL’yi bulmaktadır. Bu durum, taşınmayı neredeyse imkansız hale getirmekte ve birçok insanı mevcut, hatta yetersiz konut koşullarına mahkum etmektedir.
Kars, ekonomik olarak Türkiye’nin görece dezavantajlı bölgelerinden biri olup, halkın gelir seviyesi ülkenin batısındaki büyük şehirlere göre oldukça düşüktür. Kira fiyatlarının bu denli yüksek olması, yerel ekonomik gerçeklerle bağdaşmamaktadır. Batı illerindeki gelir seviyeleri ile kıyaslandığında, Kars’ta yaşayan yurttaşların bu maliyetleri karşılayabilmesi mümkün değildir.
Eğitim-öğretim döneminin başlamasıyla birlikte öğrencilerin barınma talepleri kira fiyatlarını daha da artırmıştır. Bazı ev sahipleri, öğrenci nüfusunun yoğunlaştığı bu dönemlerde kira bedellerini %100’e varan oranlarda artırmasıyla barınma hakkına erişim daha da zorlaşmıştır.
Kars, Türkiye’nin en soğuk illerinden biri olup, kış aylarında ısınma maliyetleri büyük bir yük haline gelmektedir. Yüksek kira bedelleri yetmezmiş gibi, yakıt giderleri ve diğer masraflar da yurttaşları ekonomik bir çıkmaza sokmaktadır.
Barınma hakkı, sosyal devlet ilkesinin bir gereği olarak yurttaşların en temel haklarından biridir. Kira fiyatlarındaki artışların önüne geçmek için “kira denetim ve düzenleme” yasası acilen hayata geçirilmelidir. Bu yasa ile kira artış oranlarına üst sınır getirilerek, fahiş kira artışları engellenmeli ve kiracılar korunmalıdır. Bu tür bir düzenleme, fırsatçılığın ve keyfi fiyat artışlarının önüne geçecektir.
Dar gelirli yurttaşlar ve öğrenciler için sosyal konut projeleri hayata geçirilmelidir. Devlet destekli, uygun fiyatlı konut projeleri, hem kira fiyatlarındaki baskıyı azaltacak hem de yurttaşların barınma hakkına erişimini kolaylaştıracaktır. Özellikle yerel yönetimlerle işbirliği içinde, Kars gibi gelir seviyesi düşük bölgelerde bu tür projelere ağırlık verilmelidir.
Emlakçı komisyon oranları ve depozito bedelleri gibi taşınma maliyetlerini artıran unsurlar, denetim altına alınmalı ve makul seviyelere çekilmelidir. Yüksek emlak komisyonları ve bir kira bedeli kadar talep edilen depozitolar, yurttaşları zor durumda bırakmaktadır. Bu masrafların sınırlandırılması için yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Kars gibi düşük gelirli bölgelerde, kira politikalarının yerel ekonomik gerçeklere uygun şekilde belirlenmesi elzemdir. Merkezi hükümet, bu tür bölgelerdeki kiraları denetleyerek, yerel halkın gelir düzeyine göre makul kira seviyeleri belirlemeli, kira artışlarını kontrol altına almalıdır.
Öğrencilerin barınma hakkını korumak için devlet yurtlarının kapasitesi artırılmalı, yurt ücretleri makul seviyelere çekilmeli ve özel yurtlar ile kiralık evler üzerindeki denetimler artırılmalıdır. Ayrıca, öğrencilere yönelik fırsatçı fiyat artışlarına karşı etkin denetimler yapılmalıdır.
Kars gibi kış şartlarının sert geçtiği illerde, yakıt giderlerinin karşılanmasına yönelik devlet destekleri artırılmalı ve ısınma maliyetlerini hafifletecek önlemler alınmalıdır. Dar gelirli yurttaşlar için ısınma yardımları yapılmalı ve bu yardımlar kış ayları boyunca devam etmelidir.
Sonuç olarak, Kars’taki kira artışları, yurttaşların barınma hakkını ciddi şekilde tehdit etmektedir. Bu durumun çözümü, hem merkezi hükümetin hem de yerel yönetimlerin işbirliği içinde acilen müdahale etmesini gerektirmektedir. Kira artışlarının denetlenmesi, sosyal konut projelerinin hayata geçirilmesi ve yurttaşların ekonomik koşullarına uygun barınma çözümleri üretilmesi, sosyal devlet ilkesinin bir gereğidir. Barınma hakkı, temel insan haklarından biridir ve etkin kullanımı için Meclis acilen adım atmalıdır.
