NİSA NUR BACAK/ANKARA-BHA
Yazar Joe Yogerst, Forbes Dergisi için Türkiye'nin gözden kaçan ancak keşfedilmeye değer 10 müzesini kaleme aldı ve Türkiye’nin kültürel mirasını koruyan bu değerli müzeler arasında Beypazarı’nda bulunan Türk Hamam Müzesi de yer aldı. Bu başarıyı, müzenin kurucusu ve kültürel çalışmalar konusunda doktorası bulunan Sema Demir ile konuştuk.
Sema Demir, 2007 yılında Türkiye'nin ilk uygulamalı halk kültürü müzesini kurduğu Beypazarı'nda, Yaşayan Müze'yi hayata geçirirken Türkiye'nin kültürel yadigârlarını korumak ve aktarılmasını, yaşatılmasını sağlamak adına önemli adımlar attı. Ardından 2012’de Türkiye’nin ilk hamam müzesini kurarak hem Beypazarı hem de Türk kültürüne katkı sağladı. Demir, Türk Hamam Müzesi'nin Forbes’te yer alma başarısının ardında yatan süreci anlattı.
“Mansur Yavaş’ın desteğiyle başladık”
Sema Demir, eşi Harun Demir’le birlikte Beypazarı’nda sadece Türk Hamam Müzesi’nin değil Yaşayan Müze ve Anadolu Açık Hava Müzesi-Yaşayan Köy’ün kurucusu. Yaşayan Müze Demir'in kurduğu müzelerden ilki. Yaşayan Müze ile müzecilik kariyerine adım atan Demir, Yaşayan Müze’nin kuruluş sürecinde o süreçte Beypazarı Belediye Başkanı olan Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş’ın manevi anlamda desteğinin, cesaretlendirmesi ve motive etmesinin büyük rol oynadığını "Mansur Yavaş o dönemde Beypazarı Belediye Başkanıydı. Yaşayan Müze projesini Mansur Yavaş’a götürmeyi düşündüm. Başkan, projeye çok sıcak ve olumlu baktı." ifadeleriyle anlattı.
“Türk Hamam Müzesinin kuruluşunda dünyadaki hamam müzelerini ziyaret ettik"
Türk Hamam Müzesinin kuruluşunu ardında ciddî bir literatür tarama, araştırma gerçekleştirildiğini ve bu incelemenin bir parçasının ise yerinde görme, değerlendirme, ziyaretler olduğunu ifade eden Demir: "Bütün müze ekibi ile İngiltere’ye The Roman Bath Museum’u ziyaret ettik. Müzede hamam kültürünün nasıl sergilendiği ile ilgili gözlem yaptık. Müze müdürü ile görüşmeler gerçekleştirdik.”
"Müzecilik tarihinin en güzel çalıştaylarından birinin açılışını gerçekleştirdik"
Demir, Türk Hamam Müzesinin açılış töreninde Türkiye ve dünyadan birçok müzenin temsilcisiyle uluslarası bir çalıştayla bir araya geldiklerini ifade etti: “Uluslararası çalıştaya İngiltere’den, Macaristan’dan müze temsilcileri katıldı. Türkiye’den de önemli müzelerinin temsilcilerini davet ettik. Müzecilik tarihinin en güzel çalıştaylarından birini Beypazarı’nda Türk Hamam Müzesi açılışı ile gerçekleştirdik." dedi.
“Müzemiz, herkesin ziyaret etmesi gereken eşsiz bir yer”
Türk Hamam Müzesi’ni sadece bir sergi alanı değil, aynı zamanda halkla bütünleşmiş bir kültürel deneyim olarak değerlendiren Demir, “Hamam kültürüne dair müze sayısı Türkiye’de çok az. Özellikle bütünsel sergileri bulmak zor. Bizim müzemizde 'Beypazarı' odağımız. Beypazarı hamam kültürünü bütünsel olarak aktarıyor ve düğün geleneği içinde yer alan ‘gelin hamamı’ geleneği sergileniyor. Başta Ankaralılar ve tüm dünyadan ziyaretçiler geldiği zaman müzemizde Beypazarı özelinde ve fakat Anadolu hamam kültürünü bütünsel olarak görme imkanı bulacak. Çünkü Anadolu’da düğünler birbirinden farklılıklar gösterse de büyük ölçüde benzerdir. Dolayısıyla geldiklerinde düğün dediğimiz seremoninin ne kadar özgün, eğlenceli, renkli ve canlı olduğunu görecekler. Aynı zamanda Türk Hamam Müzesinde maddi kültürün yanı sıra manevi duygular da her alanda karşınıza çıkıyor. Müze gezisine elin hamamında söylenene ilahiler eşlik ediyor. Gelin hamamları sadece eğlenceye yönelik değildir, gelin hamamında ilahiler de okunur, bu aynı zamanda dini bir ritüeldir. Türk Hamam Müzesinde bu tınıları, ezgiyi de koruduk."
"Ankara'nın kültürel zenginliğini keşfedin"
Sema Demir, Türk Hamam Müzesi’nin, klasik bir müze gezisinden fazlasını sunduğunu kültürü korumanın, sergilemenin yanı sıra müzenin etkileşimli bir deneyim sunduğunu belirtti. Demir, 2024 yılı ortalama ziyaretçi sayısının 10 bin civarında olduğunu bildirerek "Müze girişlerimiz her sosyoekonomik kesimden insanın rahatlıkla girebileceği ayrıca müzede sadece etiketlerle, gözünüzle takip edebileceğiniz bir sergi değil bu. Orada müze rehberlerimiz her ziyaretçiye ayrıntılı bilgiler veriyorlar." şeklinde açıklamalarda bulundu.
Türk Hamam Müzesi ödüllü bir müze
Türk Hamam Müzesinin açılışı sırasında ve sonrasında pek çok ödül aldıklarını belirten Demir, "Garanti Bankası, Sabancı Vakfı, Ankara Kalkınma Ajansı gibi kurumlarda çeşitli ödül ve proje katkılarına layık görüldik. Forbes Dergisinin Türkiye’de keşfedilmeye değer on müze listesinin arasında yer almak da bize ayrı bir onur verdi. Çalışmalarımızın, emeklerimizin en güzel karşılıklarından biri oldu." diye konuştu.