Ankara – BHA
2023 yılı itibariyle 255,8 milyar dolar ihracat ile dünya ihracat pastasından yüzde 1,10 pay almıştır. Muadili gelişmekte olan ülkeler sınıfındaki Meksika (yüzde 2,55) ve Polonya’nın (yüzde 1,52) son dönemde küresel ihracat pazarından aldığı paylarla karşılaştırıldığında; Türkiye’nin payının düşük düzeyde kaldığı görülmektedir. Yüksek teknoloji ihracatının toplam ihracat içindeki payı, gelişmekte olan ülkeler için yaklaşık yüzde 19’lar seviyesinde iken Türkiye için bu oran yüzde 4’ün altındadır. Bu durum, ihracatta yüksek katma değer ve teknolojiye dayanan ürün yelpazesinin artırılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
İhracatın ulusal değerlerini oluşturan il düzeyindeki büyüklüklerinin teknoloji sınıflamasına göre üretilmesi ve iller arası karşılaştırılması önemlidir. Yerel politikaların oluşturulması ve ulusal politikalarla entegre edilmesi bağlamında il düzeyindeki veriler Ankara Sanayi Odası’nca değerli görülmektedir.
Bu ihtiyaçtan yola çıkılarak, Ankara ve diğer 5 büyük sanayi şehrinin dış ticaret rakamlarını OECD tanımlamaları kullanılarak Uluslararası Standart Sanayi Sınıflandırmasına (ISIC Rev. 3) göre yıl bazında hesaplanmıştır. İl bazında teknoloji sınıflandırması düzeyindeki veriler yoluyla Ankara ile 5 büyük sanayi ilimizin (İstanbul, İzmir, Kocaeli, Bursa, Gaziantep) ihracat performansı karşılaştırılmıştır.
Teknoloji sınıflandırması verilerine göre Ankara’nın ihracatı incelendiğinde; yüksek teknoloji ihracatı payının yüzde 13 ile Türkiye ortalaması (%3,1) ve diğer 5 büyük ilin oranlarından (İstanbul %5, İzmir %2, Kocaeli %1, Bursa %1, Gaziantep %1) yüksek olduğu gözlenmektedir.
Türkiye’nin yüksek teknoloji ihracatının yüzde 64’ünü İstanbul, yüzde 19’unu Ankara gerçekleştirmektedir.
Yüksek teknoloji sınıflandırmasında ihracat oranı diğer 5 büyük sanayi ilinden daha yüksek olmasına rağmen, Ankara bu kategoride dış ticaret açığı vermektedir. Orta yüksek ve düşük teknolojide ise Ankara son 5 yılda dış ticaret fazlası veren konumdadır.
Türkiye’nin yüksek ve orta-yüksek teknoloji ihracatının artmasına, kilo başına ihracat gelirlerinin ve küresel ihracattan aldığı payın yükselmesine ve kronik cari açığın azalmasına katkı sağlayacak politika öneri setine Çalışma Raporunda yer verilmiştir. Politika önerilerinin bazıları şunlardır:
– Olgunluk seviyesi düşük sektörler için dijital olgunluk yol haritaları çıkarılmalı, spesifik proje ve faaliyetler yürütülmelidir.
– Lise müfredatına seçmeli dijital okuryazarlık veya teknoloji okuryazarlığı gibi dersler eklenmelidir. Yerel aktör olarak, Kalkınma Ajanslarının yıl içinde geliştirileceği destek programları bu kapsamda tasarlanmalı ve kullanacağı kaynakların belli bir miktarı bu amaç için ayrılmalıdır.
– Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlama Standartlarının firmalarda bir kurumsal kültür yaratması adına mevzuat ve veri takibi yapabilecek personelin firmalarda istihdamına ve/veya kapasite geliştirmeye yönelik kamu destekleri sağlanmalıdır.
– Sanayide enerji verimliliğinin artırılması tedbirleri kapsamında işletmelerin enerji verimliliği uygulamalarına yönelik destekler artırılmalı, tesis ve süreç optimizasyonuna katkı sağlayan enerji verimliliği ve tasarruf potansiyeli yüksek teknolojik yatırımlar desteklenmeli, yeşil sanayi işletmelerinin yetkin dönüşüm danışmanları belgelendirilmeli ve desteklenmeli, elektrikli teçhizatlar sanayiinde Avrupa Enerji Etiketleme Ürün Veri Tabanına dâhil olunmalıdır.
– Tekno girişimcilerin bankacılık sisteminden daha fazla faydalanabilmeleri için kredi garanti mekanizmaları öncelikli olarak teknolojik alanlara odaklanmak üzere güçlendirilmelidir.
– Ülkemizde katma değeri ve rekabet edebilirliği yüksek teknolojik ürün ve hizmet üretimini planlayan iş fikirleri ile girişim şirketlerinin ihtiyaç duyduğu finansal kaynakların toplanması amacıyla oluşturulan Kitle Yatırım Platformu sistemi daha etkin çalışır hale getirilmelidir.
– Girişimcilere uluslararası pazarlarla ilgili güncel ve detaylı bilgi sunan veri tabanları ve raporlar sağlanabilmesi adına dijital bilgi sistemi oluşturulmalıdır.
– Uluslararası pazarlara erişim konusunda AB, Çin ve ABD vizelerinin verilmesi için lobi faaliyetleri yapılmalıdır.
– Girişimcilerin uluslararası e-ticaret platformlarına erişimlerini kolaylaştıracak teşvikler sağlanmalı, dijital ödeme sistemleri ve lojistik hizmetleri konusunda destekler sunulmalı, var olanların kapasiteleri geliştirilmelidir.
– İşletmelerin destek başvuruları değerlendirilirken marka tescili, patent veya faydalı model başvurusu sayısının artırılması için hibe ve teşvik başvurularında ekstra puan verilmelidir.
– Meslek liseleri ve üniversitelerdeki müfredat, sanayinin ihtiyaçlarına göre revize edilmelidir.
– Sanayi kuruluşları ile eğitim kurumları arasında staj ve işbaşı eğitim programları yaygınlaştırılmalı, çalışanların mesleki becerilerini sürekli geliştirebilecekleri eğitim merkezleri kurulmalıdır.
– Özellikle üniversite-sanayi iş birliği ile yetenek gelişim programları oluşturulmalıdır. Üniversite-sanayi iş birliği teşvik edilerek üniversitelerin mevcut programları sanayinin ihtiyaçlarına göre yenilenmeli, her 4 yılda bir sanayi temsilcilerinin de içinde bulunacağı bütün paydaşların temsil edildiği komisyonlarca değerlendirilmelidir.
– KOBİ’lerin büyük işletmeler, üniversiteler ve araştırma merkezleri ile iş birliği yapmaları teşvik edilmelidir. Ar-Ge merkezleri ve kümelenme faaliyetleri desteklenerek, üniversiteler, araştırma kurumları ve sanayi arasında teknoloji transferini kolaylaştırıcı mekanizmalar oluşturulmalıdır.
