Türkiye’de radyo yayıncılığının tarihi
Mine Köseler/Bursa-BHA
İlk Radyo Yayınları (1921-1927)
Türkiye’de radyo yayınlarının başlangıcı 1921 yılına dayanıyor. İstanbul’da amatör olarak yapılan denemelerden sonra, 1923’te ilk resmi radyo yayını gerçekleştirildi. Bu yayın, “Telsiz Telefon Tecrübeleri” adıyla İstanbul Öğretmen Okulu’nun bodrumunda yapıldı.
1925’te çıkarılan bir kanunla, Türkiye’de bir telsiz ağı kurulması kararlaştırıldı. Bu amaçla, Fransız bir şirketle anlaşıldı. Şirket, İstanbul ve Ankara’da telsiz istasyonları inşa etti.
İlk radyo yayını, 6 Mayıs 1927’de “İstanbul Radyosu” adıyla yapıldı. Yayın, Sirkeci’deki Büyük Postane binasından verildi. O zamanlar radyo alıcısı olmadığı için, yayın hoparlörle duyuruldu.
Yayınlar, günde 5 saat sürüyordu. Yayınlar, haber ve müzik olarak iki bölümden oluşuyordu. Haberlerde, borsa ve ekonomi haberleri veriliyordu. Müziklerde, Türk sanat musikisi sanatçıları çalıyordu.
Radyoların PTT’ye Devri (1927-1949)
1927’de, “Türk Telsiz Telefon AŞ” kuruldu. Bu şirket, İstanbul Radyosu’nu işletmeye başladı. Aynı yıl, Ankara Radyosu da yayına başladı.
Şirket, giderlerini karşılayamadı. 1936’da, hükümet şirketle sözleşme yenilemedi. Bunun üzerine, İstanbul ve Ankara Radyoları, PTT’ye devredildi. Ankara Radyosu’nun vericisi güçlendirildi. 1938’de, Ankara Radyosu resmen açıldı.
İstanbul Radyosu, bir süre yayın yapmadı. 1945’te, Harbiye’de yeni bir radyo binası yapımına başlandı. 1949’da, İstanbul Radyosu yeni binasında yayın yapmaya başladı. 1950’de, İzmir Radyosu da yayına başladı.
Radyolarda Reklam ve Dini Yayın (1950-1964)
Radyolar, 2. Dünya Savaşı’ndan sonra Matbuat Umum Müdürlüğüne bağlandı. Ankara Radyosu, 1950’de daha güçlü vericilerle yayın yaptı. Bu yıllarda, radyo yayınlarında reklam ve dini yayın yapılmasına izin verildi.
Radyoların TRT’ye Devri (1964-1994)
1964’te, TRT kuruldu. TRT, İstanbul ve Ankara Radyosu dahil tüm radyoları devraldı. 1993’te, Anayasa değişti. 1994’te, yeni bir kanun çıktı. Bu kanunla, radyo yayıncılığında özel sektör de yer aldı.
Dünya Radyo Günü (2011)
UNESCO, 2011’de 13 Şubat’ı “Dünya Radyo Günü” ilan etti. Bu gün, radyonun önemini vurgulamak için kutlanıyor. Türkiye, 100 yıllık radyo geçmişi ve 1000’e yakın radyosuyla Avrupa’nın en büyük radyo ağına sahip ülkelerden biri.
